Keşiksiz qalmadı qaranlıq gecə,

Keşikdə qaldılar şəfəq söküncə.

İSKƏNDƏRİN RUSLARLA VURUŞMASI

Ey saqi, durma, gəl, sevindir məni!

Şengərflə yoğurmuş odlu civəni

Ver mənə, bəzəyim uca eyvanı,

Işlədim ərinmiş o saf boyanı.

Ey sınaqlı dehqan, dünya görmüş pir,

Ürəyə yatımlı sözləri gətir!

Şah Çindən Rus üstə gələndən sonra

Onu çərxin atı götürdü hara?

Çərx ona nə oyun başladı təkrar?

Nə hiylə işlətdi ona ruzigar?

Tarixin sərrafı, o gövhər satan

Sözləri gövhərlə asdı qulaqdan.

İskəndər elə ki, coşğun rus gördü,

Dünyanı qanadsız bir tovus gördü.

Böyrünü vermədi gecə yatağa,

Durdu bəxt ararkən ulduz saymağa.

Öz ipək fərşini yığınca yerlər,

Teşt ilə, qılıncla oynadı səhər,

O teştdə parlayan qılınc günəşin

Başını kəsərək, gördü öz işin.

Qara örtüsündən qaldırınca baş

Şimşəkli qılınca büründü dağ, daş.

Iki ordu deyil, iki dəniz qan,

Qədərcə çox idi dəniz suyundan.

Çapdılar o meydan boyu "qan" deyə,

Qılınclar, bayraqlar ucaldı göyə.

Iki meydan boyu polad ayaqlar,

Sıx yerdə dağ kimi tutdular qərar.

Sançıya əmr etdi böyük İskəndər.

Qoşuna san verdi, düzüldü səflər.

O polad geyimdən, almas qılıncdan

Işıqlı günəşə ucaltdı duman.

Hər qövmün başında özündən sərdar.

Çəkdilər meydanda dağ kimi hasar.

Dəvali və Iran pəhləvanları

Sağ qolda yerləşdi, coşdu qanları.

Qədər xan fəğfurlu igidlər ilə

Cəbhənin solunu götürdü ələ.

Cinahda ox atan xas qulamlardı,

Dönüş yollarına qanad salardı.

O polad geyimli fil ən ortada,

Kükrəyən igidlər durmuş arxada.

Filgövdə padişah minbir ümidlə

Minmişdi dağ kimi qızmış ağ filə.

Qarşıda bənizi qırmızı ruslar

Məcusun atəşi kimi parıldar.

Sağ qolu bəzəmiş Xəzran dəstəsi,

Soldan da ucalır Bərtasın səsi.

Alani arxadan, Isuvi qoldan,

Əzm etmiş baş, boyun qoparsın hər an.

Cəbhənin qəlbində rus kinə dolmuş,

Köksündən İskəndər eşqini yolmuş.

Hər iki tərəfdə səf çəkdi əskər,

Lacivərd göy kimi ucalmış yerlər.

Rusların təblindən doğru həyəcan,

Xəstə bir hindlitək qopardı fəğan.

Göyləri sarsıdan təbil və boru

Yerlərin qarnına salırdı buru.

Zorba türk borusu etdikcə şiddət

Türklərin qoluna gəlirdi qüvvət.

Coşduqca yer yaran at kişnəməsi

Balığa çatırdı yerin naləsi.

Həftğuş əmudların təpiklərindən

Fələyin öküzü qopardı şivən.

Dəldikcə qılınc hər gümüş peykəri

Gümüşdən çıxarır qan danələri.

Dəmirdən keçdikcə üçpərli oxlar

Sanki çəmənlikdən ötürdü quşlar.

Nizədən qamışlıq olmuş yer üzü,

Dağ çökür çuxura yedikcə gürzü.

Tüklərin ucuyla nizə ucalır,

Düşmən öz qanıyla dəstəmaz alır.

Qurd gönündən olan müdhiş təbildən

Qızışır döyüşlər, coşur döyüşkən.

Daşlarda nizə qan çeşməsi açar,

Bir orman göyərdir yay ilə oxlar[249].

Oxların meyvəsi al güldən nişan,

Güllərin qan damar hər tikanından.

Qalxanı əridən polad nəhənglər

Başını uzatmış, sərkəşlik edər.

Dağlara deşiklər açırdı buxar,

Yerlərin canında bir titrəyiş var.

Rus döyüşməsindən dəhşət çökürdü;

Aslanlar altında atlar ürkürdü.

Əflatun, Fəlatus xalqıtək nadan

O yerdə əskikdi bir aciz rusdan.

Rumlular fələyə ucaltdı bayraq,

Qılıncdan suya bir atəş olaraq,

Havanın boğazı sanki tıxandı,

Dünyanın nəfəsi artıq dayandı.

Nə yerdə yer tapır yeriyən ayaq,

Nə uçan havada tapırdı bucaq.

Ruslardan bir nəfər açdı meydanı,

Bir tülkü papaqlı Bərtas aslanı

Küləyə minmişdi yeriyən dağtək.

Dağ külək belində durarmış demək!

Döyüşmək istədi, suladı meydan,

Özünü öyərək, oxudu dastan:

"Xam dəri geyinən hər bir Bərtası,

Mənim varlığımla qızar arxası.

Pələnglər yırtaram dağlar qaşında,

Nəhənglər yeyərəm sular başında.

Aslantək alışdım sağrı yırtmağa.

Tülkütək baxmaram yağlı quyruğa[250].

Pəncədə kəskinəm, qüvvətdə mətin,

Maral böyrü yırtmaq deyildir çətin.

Içdiyim, tökdüyüm daima al qan,

Geyimim xam dəri olmuş hər zaman.

Nizəm daldan dəysə çıxar göbəkdən,

Sınamaq istəsən, bu meydan, bu sən!

Bir ordu kükrəsə Çin ilə Rumdan

Atəşin alovu ucalar mumdan.

Mənə qandan başqa töhfə gətirən,