Dan yeri yaqutdan şəfəq saçanda,

Şəbdizin belindən təngi açanda[245],

İskəndər yenə də ata minərək

Yel kimi tərpəndi, oldu bir şimşək.

Ceyhun sahiliylə atını saldı,

Oradan Xarəzmə doğru yol aldı.

Arxada ordusu dəniztək axır,

Çöllərin hesabı barmağındadır.

Xarəzmin çölünü ölçərək biçdi,

Ceyhuna gələrək, Amildən keçdi.

Aləmi qurtarmaq fikriylə rusdan

Suda və quruda durmadı bir an.

Yeməyib, yatmayıb, hey sürürdü at,

Səqlab çöllərinə açınca qanad,

Qıpçaqla qaynaşan boz çöllər gördü,

Baldırı ağappaq gözəllər gördü.

Üzü od, yanağı su kimi oynaq,

Günəşdən və aydan daha şux, parlaq.

Hamı kiçik gözlü, könül ovlayan,

Bir pəri səbrini əlindən alan.

Nə örtü, nə yaşmaq bilirdi onlar,

Nə də qardaşından, ərindən qorxar.

Darlıqda keçinən subay əskərlər,

Görüncə örtüsüz bir dəstə dilbər,

Dözməyib, qaynadı gəncliyin qanı,

Dinləməz oldular əmri, fərmanı.

Padşahın qorxusu çökdü əskərə,

Əl ata bilmədi o gözəllərə.

İskəndər görüncə o afətləri,

Xoşuna gəlmədi bu adətləri.

Ağ bədənlər gördü, gümüş vücudlu,

Ordu bütün susuz, onlar sərin su.

Ordunun halına yandı, nə demək,

Hər qadın qadındır, erkək də erkək!

Bu işə sərf etdi öz hünərini,

Çağırdı qıpçağın böyüklərini.

İskəndər onlara etdi çox hörmət,

Ucaldı başları, göstərdi şəfqət,

Örtülü dedi çöl qıpçaqlarına:

"Üzünü gizləmək xoşdur qadına.

Qadın ki, yadlara açar üzünü,

Nə əri düşünər, nə də özünü.

Bərklikdə ansa da daşı, poladı,

Yenə də qadının qadındır adı.

O azğın çöl xalqı, o köçərilər

Padşahı dinləyib durdu bir qədər.

Bu əmrə əymədi boyun heç biri,

Ən doğru sandılar bu ayinləri.

"Bəndəyik biz, deyə, təslim oldular,

Itaət edərik sənə, tacidar!

Üz örtmək doğru yol deyildir, ancaq,

Itaət etməz bu ayinə qıpçaq.

Üz örtmək ayini qoy olsun sənin,

Bizə də göz örtmək olmuşdur ayin.

Baxmamaq gərəkdir naməhrəm üzə,

Nə suçu var üzün, cəza ver gözə.

Bu sözlər gəlirsə padşaha ağır,

Nə üçün bəs üzə, arxaya baxır.

Bu hasar deyilmi qıza, gəlinə?

Heç biri girməmiş yad gərdəyinə.

Bizim qız-gəlinə yetər bu örük,

Yadlar gərdəyindən tutmamışdır yük.

Örtü salmaqdansa xalqın üzünə,

Özün bir örtü çək baxan gözünə.

Gözünə pərdəni asan bir nəfər,

Şübhəsiz, nə günəş, nə də ay görər.

Bu işdə cahandar əmr edir bizə,

Istəsən hər qıpçaq can verər sizə.

Edərik hər əmrin olsa, itaət,

Öz ayinimizdən dönmərik, əlbət".

Qıpçağın dilini uzun görüncə,

Susaraq, aldı bir acı düşüncə.

Padşaha apaydın oldu həqiqət,

Bu xalqa bir fayda verməz nəsihət.

Tutarlı bir tədbir göstərsin, deyə,

Söylədi bu sirri o fərzanəyə:

"Bu kəmənd saçlılar gözəldir, dilbər.

Hayıf ki, yadlardan üz örtməyirlər.

Pərvanə atəşdə yandığı qədər,

Yadlara bəladır bu qara gözlər.

Nə yolla qıpçağı bəs yumşaldım mən.

Gizləsin üzünü naməhrəmlərdən?!"

Bəlinas dil açdı ona hörmətlə:

"Itaət edərəm böyük minnətlə,

Mən elə bir tilsim qurum bu yerdə,

Dastanlara düşüb qalsın dillərdə.

Tilsimi hər qadın gördüyü zaman.

Üz-gözünü örtüb keçər yanından.

Bu şərtlə: padişah qalsın mənimlə,

Istədiyim şeyi gətirsən ələ".

Gərəkli şeyləri yaxşı-yamandan,

Güc ilə, qızılla tapdı hökmüran.

Bəlinas güvəndi bəxtiyarlığa,

Tədbirlə başladı sənətkarlığa.

Qara daşdan qurdu gözəl nazənin,

Dikəltdi bir yeni ayinli gəlin.

Ağ mərmər çadrası heykəl daşında,

Səmən yarpağıydı bidmişk başında.

Hər qadın keçirkən gördüyü zaman

Utanıb üzünü gizlədi ondan.

Üzünü, gözünü örtdü hər göyçək,

Utanıb üzünə çəkdi bürüncək.

O gün ki, çarşablı heykəl quruldu.

Qıpçağa üz örtmək bir adət oldu.

Sənətkar kişidən sordu İskəndər:

"Nə üçün bu xalqa daş etdi əsər,

Etmədi verdiyim əmrə itaət,

Bu cansız Heykəldən aldılar ibrət?"

Bəxtiyar bilici dedi: "Hökmüran,

Qıpçağın ürəyi qatıdır daşdan!

Bu gümüşbədənlər daşürəklidir

Daşürəkliləri onunçun sevir.

Hər biri elə ki, daşa yan alır

Qatı ürəkləri ondan yumşalır.

Üz-gözü bərk daşdan yaranmış dilbər

Utanıb, üzünü yadlardan örtər.

Bizə də gərəkdir belə bir örtük,

Ərlərə hörmətdir, yadlara örük.

Bir də ki, göylərə aid bir sirr var.

Etmərəm o gizlin sirri aşikar".