|
İSKƏNDƏRNAMƏ - İqbalnamə
Əflatun yaradıb bir elə pərdə Ki, onu bir bilən yoxdur heç yerdə. Onun qurduğu saz elə səslənir Ki, fələk o səsə yerlərə enir. Müəyyən pərdədə bir hava çalır Ki, bütün heyvanlar yuxuya dalır. Başqa bir pərdədə çaldığı zaman Yatanlar hamısı durur yuxudan. Şahın sarayına çatdı bu xəbər Ki, Zöhrə Harutla bəhsə giriblər[111]. Ərəstu bildi ki, o böyük ustad Qəribə bir alət eləyib icad. Xəcalət çəkəntək düşməndən düşmən Utandı alimin bu hünərindən. Sarayda bir küncdə xəyala daldı, Onun dar qəlbini bərk həsəd aldı. O zərif sənətin, o xəzinənin Sirrini bilməkçin düşündü dərin. Xəyala gedərək bir xeyli müddət, Gecəli-gündüzlü çəkdi əziyyət. Axır, əzab çəkib aylar uzunu, Bu sirli kələfin tapdı ucunu. Öz iti əqlinin köməyi ilə Bildi ki, saz necə gəlirmiş dilə. O səslər qulağa nə sayaq çatır Ki, bəzən yatırdır, bəzən oyadır. Bildi ki, o sazda necədir nisbət, Düzəltdi belə saz o da, nəhayət, Səhraya gedərək sazını aldı, Bihuşluq gətirən havanı çaldı, Heyvanlar eşidib, getdilər huşdan. O, başqa bir hava çaldı bu zaman, Bu dəfə olmadı ona bəxti yar, Huşsuzlar yuxudan oyanmadılar. Nə qədər çaldısa, bəlkə birtəhər Yatmışlar ayılıb huşa gəlsinlər, Olmadı...Köklədi sazı hər sayaq, Özü də bu işə mat qaldı ancaq.. Aciz qaldığını özü görəndə Axtardı əlacı müəllimində. Gedib özü oldu ustada təslim, Başladı almağa həvəslə təlim. Soruşdu: "Huşsuzu huşa gətirən O hansı havadır, bilməyirəm mən. Hansı pərdələrdən çıxır o avaz? Nə cürə köklənsin onda gərək saz?" Əflatun gördü ki, o böyük insan Yalvarıb öyrənmək istəyir ondan. Çöldə bir xətt çəkib, sazını aldı, Kökləyib, bildiyi havanı çaldı. Nə qədər şir və gur var biyabanda Yığılıb gəldilər səsə bir anda. Birinci havanı çalanda, yenə Baş qoyub yatdılar Məndəl xəttinə[112]. Başqa bir hava da çaldı o ustad. Ərəstu özü də yatdı o saat. Əflatun bir hava çaldı bu zaman, Heyvanlar ayıldı yenə yuxudan. Başqa bir hava da çaldı yenidən. Ərəstu sıçrayıb qalxdı yerindən. Mat-məbhut yerində durub dayandı, Bilmədi heyvanlar necə oyandı. Nə oldu onları huşa gətirən, Nə oldu onlara hərəkət verən? Bildi ki, o alim, o sahibhünər Sirri gizlətmişdir ondan bu təhər. Ondan üzr istəyib, çox dua etdi, O da gizlin-sirri buna öyrətdi. Öyrənib bunları yazdı Ərəstu, Özü yazdığını dəftərdən pozdu. Ustadın hünərin eləyib iqrar, Ehtiram göstərdi ona o ki var. Şah bildi kimdəymiş əsil istedad, Rumda Əflatundur elmə baş ustad. O da rütbəsini artırdı onun, Sarayda uca yer tutdu Əflatun.
ƏFLATUNUN KEÇMİŞDƏN HEKAYƏ SÖYLƏMƏSİ
Müğənni, çəngini yenə saz elə, Xoş sözçün səsini xoşavaz elə. Könlünü şad elə sən o çəng ilə, Gəl nəvaziş eylə xoş ahəng ilə! Güldü ertəsi gün üfüq zəfərlə, Gecə vidalaşdı qızıl səhərlə. Səma çəmənində günəş gül açdı, Ay da balıq kimi sulara qaçdı. Öz qızıl təxtinə çıxdı İskəndər Belində gövhərlə bəzəkli kəmər. Yenə alimlərdən bir məclis qurdu, Əflatun hamıdan başda oturdu. Əsrarlı sazına şah qalıb heyran, Təəccüb içində soruşdu ondan: "Ey hikmətli qoca, ey nurani pir, Sizin əqlinizə əyandır hər sirr. Bilik qıfılına sizsiniz açar, Bilik sayənizdə olubdur aşkar. Keçmiş alimlərdən verin bir xəbər, Olubmu sizdən çox bilən bir nəfər? Sizdən əvvəlkilər elə bir xəyal Edibmi ki, ola sizinçün mahal?" Əflatun padşaha dua edərək, Dedi ki: "Firuzə rəngli bu fələk Cürbəcür əfsunlar edib ixtira Ki, bizim əqlimiz yetməz onlara. Keçmişdə alimlər görüb çox işlər. Çox əfsun, çox hiylə icad etmişlər. Doğrusu, onların indiki zaman yüzdə birini də yoxdur anlayan! Şah izn verərsə, o sirlərin mən Deyərəm onda yox, yüzdə birindən." Bu işə razılıq verdi İskəndər, Danışsın onlardan alim bir qədər. Əflatun söylədi: "Var ol, hökmüdar, Sənin elmə, fənnə məhəbbətin var... Deyirlər buxarla alov əl-ələ Verib bu dünyaya saldı zəlzələ,
|