|
İSKƏNDƏRNAMƏ - İqbalnamə
Yazarkən süstləşər əlində qələm. Saz olsa qarğanın əgər bədəni, O, Bəsti ənciri bilər hər dəni[263]. Düzdür, yaşım ötüb, əsir dizlərim, Rövnəqdən düşməmiş ancaq sözlərim. Hələ çox solmayıb göy sərvim mənim, Hələ diribaşdır bu ağ köhlənim. Hələ haqq gözləyən, qədirbilənlər Əllicə beytimə yüz qızıl verər. Bəxtimdən, zəmanə eyləyir kömək, Kisəmə dürr verir, taxtıma ipək. Ancaq bir arzu da keçir qəlbimdən, Aslanlar ovuna kəmənd atım mən, Şir kimi doyaram qanıyla ovun, Leşini qoy yesin tülkülər onun. Əti apararsa pişik qazandan, Nə çıxar, qarı hey qoparsın fəğan! Fələyin zərləri əyri atması, Dünyanın oyuna xələl qatması Altmışa çatdırdı yaşımı mənim, Düşməmiş qüvvədən ancaq bədənim. Sanıram yenə də on yaşındayam, Hələ də divlərin savaşındayam. Keçənlər keçibdir çöllərdə yeltək, Qalanlar da belə gəlib keçəcək. Ömrün hesabını düşünsən əgər, Quyuya sallamış dolçaya bənzər. Bir dolça quyudan su çıxarmasa, Nə xeyri, uzunmuş ipi, ya qısa? Getdim, bu dastanda qoyub qəlbimi, Gərək oxunmasın əyləncə kimi. Dinləyən halını duysun dərindən, O da getməlidir bu köç yerindən! Bizi nə düşünsün, nə yada salsın, Özünün, dostların qeydinə qalsın. Mən də oturmuşdum bir gün, dünyada Olub keçənləri salırdım yada. Ölənlərin qəmi qəlbimə doldu, Gözlərimin yaşı dönüb sel oldu. Suda batanlardan bir nəfər gecə Yuxuma girərək dedi gizlicə: "Sən özün bizimlə bir yerdə ikən Bizim dərdimizi nahaq çəkirsən. Indi ki, gedirsən bu karvan ilə, Sən öz dərdini çək, fikrini elə!" Bu dünya mənasız göründü mənə, Düşdüm o gecədən səfər fikrinə. Çünki təşviş etməz ayıq bir insan Bu çıraqsöndürən dəli ruzgardan. Mən şərab küpünə düşərsəm, nə qəm, Meylə al boyanmış libas geyərəm! Tapa bilməsəm də qulan kababı, Çəkmirəm toxluq ya aclıq əzabı. Yoxsa da içməyə dadlı bir şərbət, Şirin xəyallardan alaram ləzzət! Qurtarıb tükənsə yağdanda yağım, Nə olar, qoy sönsün bu can çırağım. Səsim çıxmasa da təbiltək əgər, Dözərəm təbiltək yağsa zərbələr. Sındırsa sərvimi zamanın yeli, Sağaldar yaramı şahın öz əli. Xudaya, sən özün bu saf gövhəri, Bu, hünər bağında yetmiş bəhəri, Yetimdir, dünyada qoru hər zaman, Gecəli-gündüzlü dərddən, bəladan. Bu dəri dastanım yetişdi sona, Yaxşı fal, xoş tale yar oldu ona. Şahın adı kimi o Məsud olsun, Şah da bu dastanla qoy Mahmud olsun[264]. İlk dəfə bu dürrü mən sapa düzdüm, Tale ümmanında fərəhlə üzdüm, İqbalı xoşlara yazdığım əsər, Təəccüb etməyin məqbulsa əgər. Nəzər salan zaman şah bu dastana Qoy əqli, zəkası yar olsun ona! Ucalsın adıyla onun bu kitab, O da bu kitabdan olsun feyziyab! Nizami aləmə bir də səs salsın, Adı bu əsərlə əbədi qalsın! Bunun adı kimi olsun bəxtəvər, Dolandıqca dövran, keçdikcə illər!
KİTABIN İÇİNDƏKİLƏR
Kamillik zirvəsi (Zümrüd Quluzadə) "Harda ki, ağıl bir xəzinə tapar" Minacat Sonuncu peyğəmbərin tərifi Kitabın yazılmasının səbəbi Sözün tərifi və padşahlara nəsihət Padşahın tərifi Təzim xitabəsi Kitabın başlanması İskəndərin başqırxan qul ilə əhvalatı İskəndər ilə çoban dastanı Arşimides ilə çinli kənizin hekayəsi Qibtli Mariyənin hekayəsi və onun kimyagərliyi Fağır çörəkçinin hekayəsi və onun varlanması Alimlərin Hürmüzü inkar etmələri və həlak olmalarının hekayəti Əflatunun çalğı aləti qayırması Əflatunun keçmişdən hekayə söyləməsi İskəndərlə Sokratın əhvalatı Hindli həkimin İskəndərlə söhbəti İskəndərin yeddi alim ilə xəlvətə çəkilməsi Ərəstunun dedikləri Valisin dedikləri Bəlinasın dedikləri Sokratın dediklari Fərfuryusun dedikləri Hürmüzün dedikləri Əflatunun dedikləri İskəndərin dedikləri Nizaminin dedikləri İskəndərin peyğəmbərliyə yetişməsi Ərəstimun nəsihətnaməsi Əflatunun nəsihətnaməsi Sokratın nəsihətnaməsi İskəndərin peyğəmbərlik səfərinə çıxması
|