Yatmağı, yeməyi bu aləmdə sən,

Eşşək, öküzdə də görə bilərsən.

Təbiət quranda xilqətimizi,

Başqa səhifədə yazmışdır bizi.

Anlayıb, düşünək hər şeyi gərək,

Hər sirri açmaqla hünər göstərək.

Yerləri, göyləri öyrənək bir-bir,

Qalmasın bizimçin açılmamış sirr.

Görək, kim yaratmış bu təbiəti,

O kimdir, işinin nədir hikməti?

Bu varaq üstündə çəkilən hər xətt

Sənətkar əliylə yaranmış, əlbət.

Qurğusu düz olan bu şeylər bir-bir

Mahir bir ustada canlı şahiddir.

Səni, öz adıyla düz yol göstərən

O böyük allaha and verirəm mən,

De, görüm, dünyada bir aynamı var

Ki, seyqəl verməsin ona sənətkar?

Seyqəlsiz bir ayna olmaz dünyada,

Hər sənət bir ustad gətirir yada.

Həqiqət gözüylə xəyala varsan,

Hər şeydə qüdrətdən nişan taparsan.

Baxma ki, nə yolla yaranmış onlar,

Sənin gözlərində bu qüdrətmi var?!

Hər şey öz-özünə necə düzəldi,

Bax, nə cür kainat əmələ gəldi?

Qoy, sənə şübhəsiz olsun aşikar,

Onun başqasına ehtiyacı var.

Rəsm işi rəssama düşdüyü zaman

Mən qaxıncdan çıxdım, sən avamlıqdan.

Dünyada gördüyün hər incə sənət

Allah əsəridir, ondadır qüdrət.

Bax, bu ipək rəngli yeddi pərdədən

Üzsən ayağını, daş yeyəcəksən.

Bu pərdə dalında o sirrlər ki, var,

Zənn etmə, çalışsan məlumun olar.

Xilqətin sirrini az ara, az gəz,

O, adi gözlərlə görünə bilməz.

Elə toxunmamış bu ip əzəldən

Ki, onun ucunu tapa biləsən.

Tanrı qüdrətiylə düyüm bağlayan

Bu ipi açmamış, açammaz insan.

Bu tanrı dastanı necə dastandır?

Ağıl sahibləri ona heyrandır.

Xilqətin sirrini bilsə bir nəfər,

Bu qoca dünyanı o da xəlq edər.

Acizik aləmi yaratmağa biz,

Onun əslini də tapmaz əqlimiz.

Göyün sirr pərdəsi ki, bərqərardır,

Gözə görünməyən bir sirri vardır.

Nə qədər oraya at çapsam da mən,

Bir xəbər öyrənmək gəlmir əlimdən.

Göyün lövhəsində yanır rəqəmlər,

O saf ulduzları mən birər-birər

Nə qədər oxuyub öyrəndim, heyhat,

Yenə də qəlbimi görmədim rahat.

Bilirəm, yaranmış hər böyük əsər

Onun qüdrətiylə açıla bilər.

O şey ki, bizlərə lap aşikardır,

Orda da gizli bir xəzinə vardır.

Çalış, xəzinənin böyük açarı

Şüşə yox, poladdan qayrılsın barı,

Taki xəzinəyə çatdığın zaman

Sən orda zəhər yox, şərbət tapasan.

Bilirsən, harda ki, bir xəzinə var,

Qoynunda zəhər də, dərman da saxlar.

Musa gövhər tapdı xəzinələrdə,

Qarun da boğuldu ləli-gövhərdə[35].

Arada ixtilaf, dava oldusa,

Yenə Qarun öldü, qazandı Musa.

Varlıq cədvəlini quran sənətkar

Bilinməz şeylərə çəkmişdir hasar.

Ən uca nöqtəni aşarsa bir xətt,

Öz əski halına meyl edər fəqət.

Fikir nə zaman ki, son xəttə çatar,

Dayana bilməyib geri qayıdar.

Pərgar dolansa da öz dövrəsinə,

Birinci nöqtəyə qayıdar yenə.

Dünya dövrəsində bu həlqə ki var,

Onu bu məqsədlə bağlamışdırlar.

Ki, hər kəs başını çıxartsa ondan,

Qapı həlqəsi tək qala sərgərdan,

Əl vurma fələyin bu zəncirinə,

Bil ki, bu zəncirin sonu var yenə.

Baxma ki, nə höküm vermiş təbiət,

Onun da bir sonu olacaq, əlbət.

Bundan xaricdə də bir dərgah durur,

Ağlayıb sızlamaq onun yoludur.

Elə bir pərdədən nəfəs al ki, sən,

Hər şey düz qurulmuş haman pərdədən.

Bu yeddi fələyə nəzər yetir bir,

Xəyalın rəqsinə pərdə düzəldir.

Olmaz o pərdəylə səsləşmək bir az,

Onu öz-özünə tanımaq olmaz.

Sən haman pərdəni axtarsan əgər,

Bil ki, öz pərdən də yadından gedər.

Çalıb oxumaqda Barbüd olsan da[36],

Pərdəsiz bu saza toxunma əsla

Pərdəsi yırtılmış xudbinlə yəqin,

Dalında durma sən heç bir pərdənin.

Sən də Nizami tək bir pərdə axtar,

O vaxt yaxşılıqla şöhrətin artar.

*     *        *

Yenəmi alçalaq biz torpaq kimi,

Ruzgara baş əyək bir yarpaq kimi?

Yenəmi yel olub torpaq sovuraq,

Xəzəllə, tikanla oynayıb duraq?

Torpaqdan nə qədər xərc alsa ruzgar,

Aldığı torpaqla çuxur doldurar.

Bundan aldığını ona verərək,

Aldığı mayanı qaytarır külək.

Bu qat-qat yerlərə diqqətlə bir bax,

Torpaqdan qurulmuş bu yerlər ancaq,

Gah zəlzələ qopar, gah sellər axar,

Torpaq tuta bilməz bir yerdə qərar.

Zəlzələ batırar, su yuyar onu,

Sonra düzəngaha çevrilər sonu.

O vadi, zamanın hökümləriylə