|
TƏPƏGÖZ
Bəşəriyyət ən qədimdən Bu müqəddəs təlaşını, Quduzluğa, zülmə qarşı Dayanmayan savaşını, Əfsanələr biçimində Quraşdırmış, Nişan vermiş.
Qaniçənlər, adamcıllar “Birgözlü”lər pəncəsindən Qurtarmağa can atmasın. Əfsanəvi qəhrəmanlar Simasında Yaraşdırmış, Əks etdirmiş. Qorqud Dədə dastanları. Sırasında “Təpəgöz”ün əfsanəsi Bu ardıcıl təşəbbüsə Ən gözəl bir nümunədir.
O böylədir: Bir gün Oğuz oturarkən Üzərinə yağı gəldi. Qafil Oğuz gecəliklə Hürkdü qaçdı, Yerin-yurdun qoydu köçdü.
Uruz Qoca deyirlər bir İxtiyarın Oğlancığı düşdü qaldı. Oğlanı bir aslan tapdı. Əmişdirdi. Oğlan boya-başa çatdı, Yaşa doldu.
İl dolandı, günlər keçdi, Oğuz yenə Öz yurduna, öz yerinə Gəldi düşdü. Oğuz xanın ilxıçısı Xəbər gətdi:
– Xanım, hər gün qamışlıqdan Qəribə bir aslan çıxır, Sir-sifəti adam kimi. Ağıl-ağıl Bir at vurur, qanın sorur. Uruz aydır: Bəlkə mənim qaçaqaçda Düşüb qalan oğlum ola? Bəylər mindi. Boz aslanı qaldırdılar, Oğlancığı peysərləyib Gətirdilər.
Uruz Qoca oğlun alıb Evə gəldi, şadlıq qurdu. El-obanı qonaqladı, Hamı gəldi yedi-içdi. Ancaq oğlan Yerdə-yurdda dayanmadı, Ana aslan yatağına Qoydu qaçdı.
Gedib tutub gətirdilər, Yenə qaçdı. Bir daha da qaytardılar, Dayanmadı. Çağırdılar, Qorqud Dədə Gələr oldu. Oğlancığa ögüd verdi: – Qaçma, oğul! İnsan üçün heyvanlara Munis olmaq yaramazdır.
Sən insansan! İnsanlara qayna-qarış, İgidlərlə oturub dur! Yaxşı at min. Qıyan Səlcuq qardaşındır. Sənin adın Basat olsun! Adıvı mən verdim, yaşın Tanrı-təala özü versin.
* * * Uruzun bir çobanı var, Qonur Qoca Sarı çoban Çağırarlar.
Uzun illər uzağından Oğuz eli köç eylərkən Sarı çoban öndə köçər, Kimsə ondan qabaq keçməz.
Yaylağına köçür bir gün Oğuz yenə, Sarı çoban gedir öndə. Yol üstündə “Uzun minar[2]” Deyilən bir minar vardır.
O minara çatar-çatmaz Nagəhandan qoyun hürkdü. Sarı çoban baxdı gördü Minar üstə pəri qonub.
Pəriciklər onu görcək Qanad çalıb pırladılar.
Sarı çoban Köynəyini çıxarıban Pərilərin üstə atdı, Birin tutdu. Pəri gözəl, çoban qızğın.
Tamahlandı, Pəriciyə əl uzatdı.
Yenə birdən qoyun hürkdü, Qonur Qoca
|