Bir xəyal ola məgər gördüyümüz, yoxsa nigar,
Mütləqa xatirə gəlməz ki, gələ yanimizə.
Yar mehmanımız oldu gəlin, ey canü könül,
Qılalım sərf nəmiz var isə mehmanimizə!
Dilbərin canə imiş qəsdi, Füzuli, gəl kim,
Can verib dilbərə, minnət qoyalım canimizə.
BU MƏCNUNUN LEYLİYƏ MÜQABİL OLUB
ƏHVALIN BİLDİRDİYİDİR VƏ
FÜRSƏTLƏ RAZİ-PÜNHANIN ƏYAN
ETDİYİDİR[57]
Məcnun ki, ona nəzarə qıldı,
Razi-dilin aşikarə qıldı,
Çəkdi fələkə fəğanü ahi
Sultanının oldu dadxahi:
- "Key qədri bülənd padşahim!
Bildir mənə kim, nədir günahim?
Fərmanə müxalifətmi qıldım?
Ədayə müvafiqətmi qıldım?
Bədxahlərinmidir bu tədbir?
Qəmmazlərinmidir bu təzvir?
Mən mötəqidəm bu asitanə,
Ya rəb, nola rəddimə bəhanə?
Kimdəndir ola, bu məkrü hiylə?
Kim oldu ola buna vəsilə?
Ta xaki-dərindən olmuşam dur,
Aşüftəvü xəstəhalü rəncur,
Gahi çəkərəm şikənceyi-qəm,
Gahi oluram bəlayə həmdəm.
Tənha keçər oldu ruzigarım,
Səhradə nə munisü, nə yarım.
Sən xud gözəlim, qəmim yeməzsən,
"Ol şiftə qandadır" - deməzsən.
Məndən bu təğafülün əcəbdir,
Guya ki, nişaneyi-qəzəbdir.
Mən böylə neçün zəbunü xarəm
Ha gəldim, əgər günahkarəm,
Çökdüm yerə gərdənimdə zəncir,
Bismillah, əgər olursa təzir,
Fərman səndən, qəbul məndən,
Olma gözəlim, məlul məndən!
Zülfü müjə, xəncərü rəsən bəs,
Hökmünü yerit, həm asü həm kəs!
Gər arada bir qübar qoyma,
Öldür məni şərmsar qoyma!
Təzirimə eyləsən təəllül,
Lazım məni öldürər təğafül.
Ey lalə üzarü ənbərin muy!
Gəncinə cəmalü mar-geysuy!
Ta zülfünə olmuşam giriftar,
Zənciri-cünunə rəğbətim var.
Qəm silsiləsinə paybəndəm,
Divanələr içrə sərbüləndəm.
Sövdadə dönüb ziyanə sudim,
Peyvəstə bu şerdir sürudim:
BU QƏZƏL MƏCNUN DİLİNDƏNDİR
Küfri-zülfün salalı rəxnələr imanimizə,
Kafər ağlar bizim əhvali-pərişanimizə.
Səni görmək mütəəzzir görünür böylə ki, əşk,
Sənə baxdıqda dolar dideyi-giryanimizə.
Cövrü çox eyləmə kim, olmaya nagəh tükənə,
Az edib cövrü cəfalər qılıban canimizə.
Əskik olmaz ğəmimiz bunca ki, bizdən qəm alıb,
Hər gələn qəmli gedər, şad gəlib yanimizə.
Var hər həlqeyi-zəncirimizin bir ağzı,
Müttəsil verməyə ifşa qəmi-pünhanimizə.
Qəmi-əyyam, Füzuli, bizə bidad etdi,
Gəlmişiz əcz ilə dad etməyə sultanimizə.
TƏMAMİYİ-SÜXƏN
Bir ləhzə qılıb bu rəsmə fəryad,
Sultaninə zülmi-eşqdən dad,
Zəncirini etdi parə-parə,
Tutdu yenə xəlqdən kənarə,
Əndami şikəstə, çeşmi nəmnak,
Rüsvavü xərabü məstü bibak.
Ardınca qoşun-qoşun uşaqlar,
Əhvalına kim gülər, kim ağlar.
BU, MƏCNUNUN KORLUQ BƏHANƏSİLƏ
DİLDARI CƏMALIN GÖRDÜYÜDÜR
VƏ DİDEYİ-ÜMİDİN TUTİYAYİ-MƏQSUDƏ
YETİRDİYİDİR[58]
Bir gün dəxi ol bəhanəpərdaz,
Bir özgə bəhanə qıldı ağaz:
Bağladı iki gözün ki, kurəm,
Əhvali-cəhanə bişüurəm.
Ərz eylədi zəfü binəvalıq,
Ev-ev gəzib eylədi gədalıq.
Təqribilə əzmi-yar qıldı,
Leyli evinə güzar qıldı.
Ol dusta zahir eyləyib raz,
- "Ya dust!" deyib, yetirdi avaz.
Leyli ki, eşitdi ol sədayi,
Bildi eşigindəki gədayi.
Evdən çıxıb etdi ərzi-didar,
Qıldı sədəqə zəkati-rüxsar.
Pünhan baxıban ol afitabə,
Məcnun yenə gəldi bu xitabə:
- "Key xali-siyahı göz səvadı!
Can arizusu, könül muradı!
Gər bağlı isə gözüm rəvadır;
Sərçeşmeyi-lücceyi-bəladır.
Bənd eyləməsəm önün dəmadəm,
Seylabə gedər təmam aləm.
Göz kim, səni eyləyib nəzarə,
Risva qılır əhli-ruzigarə.
Təhqiq edibəm ki, düşmənindir,
Mən qıydım ona, riza sənindir,
Dərgahinə bağladım gətirdim,
Baş üzrə ayağına yetirdim.
Ey qəmzəvü ləli şəhdü şəmşir!
Xah əfv elə onu, xah təzir.
Dərgahinə gəldiyimdə, ey hur!
Sərmayə idi gözümdəki nur,
Öyrətdi mənə qəmin ticarət,
Yüz şükr ki, qılmadım xəsarət,
Göz nurini xaki-payə verdim,
Az cinsimi çox bəhayə verdim.
Şahim, nəzər et məni-gədayə!
Biganəlik etmə aşinayə!
Can bağına, ğəm nihalı tikdin,
Tən mülkünə, dərd toxmu əkdin!
Ol toxmü nihalə nəf hasil,
Oldu nəmi-əşkü suzişi-dil.
Gəl mülkünə, bağına güzər qıl,
Məhsulü mənafeə nəzər qıl".
Bunu deyib ol qəribü heyran,
Tutdu rəhü-badiyə kəmakan.
BU, İBNİ SƏLAMIN LEYLİ VƏSLİNƏ RAĞİB
OLDUĞUDUR VƏ BU DƏVADƏ SÜBHİ-ÜMİDİ
KAZİB OLDUĞUDUR[59]
Saqi, bizə rahəti-rəvan ver!
Cansızlara himmət eylə, can ver!
Qıl məst bizi meyi-muğandan!
Əvvəl xoşü xürrəm eylə, ondan
Sor kim, necədir səbati-aləm,
Əncami-fərəh, nəhayəti-ğəm.
Dünya işi etibarsızdır,
Çərxin rəvişi qərarsızdır.
Çox kimsənə gənc üçün çəkər rənc,
Qeyrinə onun nəsib olur gənc.
Gör onu ki, hər nihali-sərkəş
Sudəndirü sərf eylər atəş.
Təqdirədir əsl əmri-mənsub,
Xoşdur bu ki, talib ola mətlub.
Çün İbni Səlam bildi hali,
Meydani-muradı gördü xali,
Çəm etdi əkabirin diyarın,
Əyanını əhli-ruzigarın,
Göndərdi nikah üçün bəsi mal,
Şərt etdiyin etdi cümlə irsal.
Min zərrin nəl əsbi-tazi
Misrivü İraqiyü Hicazi.
Min cariyəvü ğulami-ziba,
Pirayələri hərirü diba.
Min naqə nəbatü qənd yüklü,
Nəsrin dərili, bənöfşə tüklü.
Min təblə əbirü ənbərü müşk,
Yüz yük gühəri-tərü zəri-xüşk.
Əsbabi-nikah olub rəvanə,
Kabini kəsildi nəqdi-canə.
Leyli bu cəfadən oldu agah
Kim, buldu bəharına xəzan rah,
Ümmidi gözünə doldu topraq,
Məqsudi-nihali tökdü yapraq.
Əksi-qərəz oldu surəti-hal,
İdbarə mübəddəl oldu iqbal.
Gül istər ikən sataşdı xarə,
Nur istər ikən tutuşdu narə,
Əfğan ilə matəm etdi suri,
Matəmgədə məhfili-süruri.
Məşşatə dilərdi-zülfü xalın
Artırmağa ziyb ilə cəmalın,
Ol ahü sirişk ilə dəmadəm,
Xalı güm edərdi, zülfi bərhəm.
Əyməzdi hilali vəsməyə baş,
Gözdən gedirərdi sürməsin yaş.
Geysusi çəkərdi şanədən sər,
Bir bar idi gərdənində gövhər.
Güzguyə kədər verərdi ahi,
Zülmati-xət istəməzdi mahi.
Pabusinə bulmayıb həna dəst,
Etmişdi onu ğəm ilə pabəst.
İklilə rüxi urardı atəş,
Buyi-xoş ona gəlirdi naxoş.
Tənə tikənindən etməyib bak,
Gül kimi qılırdı geydiyin çak.
Hər ləhzə qılırdı ahü fəryad,
Derdi ki: "Əlindən ey fələk, dad!
Səndən bumidi mənim muradım,
Dövranına bağlı etiqadım?
Vəslini təvəqqe etdiyim yar,
Billah, bu deyil, yanılma, zinhar...
Ol - nəqşi-səhifeyi-vəfadır,
Bu - tərzi-cərideyi-fənadır.
Ol - qərqeyi-bəhri-zövqi-candır,
Bu - məhvi-tənəümi-cahandır.
Ol - xeyr yoluna rahbərdir,
Bu - başladığı təriqi-şərdir.
Cananəsi üçün ol dilər can,
Öz canı üçün dilər bu canan.
Mən onunam, ol mənim əzəldən.
Saxla bu əlaqəyi xələldən.
Ey çərx! Bu əqd olanda möhkəm,
Bəlkə yox idin arada sən həm.
Gəl tərki-təğəllübü sitəm qıl!
Tanrını arada gör, kərəm qıl!
Vermə qəviyə zəif malın!
Düşmənlərə dustlar həlalın!
Məcnunumu sanma kimsədən kəm,
Bir mərdi-rəhi-bəladir ol həm.
Ey İbni Səlamı-bisərəncam!
Bilsən sənə məkr edibdir əyyam;
Məcnuna qoyubdur ad - Leyli,
Eylər səni ad ilə təsəlli.
Sən kami-dil istə, mən bəlayəm,
Sən gənc dilə, mən əjdəhayəm.
Əmma deməzəm işin xətadır,
Nisbət mənə qayəti-ətadır.
Qurtar məni atadan-anadan,
Bir ğəm yeg olur iki bəladan!"
Dərd ilə qılırdı naləvü ah,
Əsbabi-təcəmmülündən ikrah.
Dövrandan edib fəğanü fəryad,
Bu şeri oxurdu ol pərizad:
BU QƏZƏL LEYLİ DİLİNDƏNDİR
Xilafi-rəyim ilə, ey fələk, mədar etdin!
Məni, gül istər ikən, mübtəlayi-xar etdin!
Müruri-ömrdə bir dönmədin muradimilə,
Dönə-dönə mənə zülm etməyi şüar etdin!
İhanətimdə nədir bilməzəm muradın kim,
Əzizi-aləm ikən xarü xakisar etdin!
Ümidvar idim əvvəl ki, bir nişat görüm,
Binayi-möhnətimi indi üstüvar etdin!
Cəfa əlilə qılıb çak pərdeyi-səbrim,
Nəhan olan ğəmimi xəlqə aşikar etdin!
Vəfadə verməyə can vermədin mənə möhlət,
Məni bu əhd vəfasında şərmsar etdin!
Bir özgəni mənə yar eyləməklə sən guya
Mənimlə yar olanı özgə ilə yar etdin!
Məgər bilindi, Füzuli, sənə fələk halı?
Ki, varını bu cəhanın yox etibar etdin!
TƏMAMİYİ-SÜXƏN
Ol növ görənlər iztirabın,
Təzyinü ciladən ictinabın,
Eylərlər idi güman ki, ol zar,
Bir özgə bəlayədir giriftar,
Qılmışdır ol afitabi müztər,
Hicri-pədərü fəraqi-madər.
Derlərdi: - "Haqqındır, ey səmənbu!
Tutmuşdun atan-anan ilə xu,
Hala ki, bulardan ayrılırsan,
Qürbət sitəm olduğun bilirsən!
Əfğaninə hiç mən, yoxdur,
Sən kimi yanan fəraqə çoxdur.
Əmma, bu imiş çü xəlqə adət,
Sən həm cəzə eyləmə ziyadət.
Qız daim ata evində qalmaz.
Peyvəstə anaya mehr salmaz.
Lazım meyi-qəflət eyləyib nuş,
Eylərsən atan-anan fəramuş".
Leyli bu sözə qılırdı iqrar,
Deməzdi bir özgə möhnətim var.
Görməzdi onu özünə layiq
Kim, tənə edə ona xəlayiq.
Qız hər necə olsa yarə talib,
Əlbəttə gərək həyası qalib.
Bir əhli-həya, min əhli-ibram,
İsyan ilə olmaz iş sərəncam.
El tənəsi ilə xahü naxah,
Təklifə düşüb bəzəndi ol mah.
Ol ziynətü ziybə ziybü ziynət
Bir şəkl ilə verdi ziybi-surət
Kim, onu görəndə derdi gərdun:
İnsaf... kəmali-səbri-Məcnun!
Pirayəsiz ol məh idi afət,
Pirayədən artırıb lətafət.
Bir həddə irişdi afitabi
Kim, oldu niqab hüsni-tabi.
Çün tutdu ərusi-xəlvəti-şam,
Təmkin ilə xəlvətində aram,
Zülmət ziyayə olduğu ğalib,
Yandırdı məşailin kəvakib.
Əncüm gühəri olub şəbəfruz
Qıldı şəbi-tari qeyrəti-ruz,
Gülçöhrə sənəmlər oldular cəm,
Hər bir sənəmin əlində bir şəm,
Rəsmi-tərəb etdilər mürəttəb,
Beş yüz büti-gülrüxü şəkərləb.
Yüz qönçə dəhənli mahparə,
Gül suyu səpərdi rəhgüzarə,
Yüz gülrüx əlində məcməri-ud,
Eylərdi həvayı ənbəralud.
Yüz mahliqa olub qinasaz
Qoşmuşdu sədayi-sazə avaz,
Yüz nərgisi-məst gəzdirib cam.
Əhbabə verərdi cami-gülfam,
Yüz gül başı üzrə yüz təbəq zər,
Olmuşdu nisar üçün müqərrər.
Bir təxti-rəvan içində Leyli
Nə şövkətə, nə şükuhə meyli,
Hər ləhzə fəğanü ah edərdi,
Sərgəştəvü müztərib gedərdi,
Əndişeyi-zövqü eyşdən pak,
Seylabdə san gedərdi xaşak.
Çün yetdi hərəmsərayə ol mah,
Dağıldı olan rəfiqü həmrah
Gül xəlvəti oldu səhni-gülzar,
Dur oldu büsatdan xəsü xar.
Bəxt İbni Səlamı etdi agah:
- Kim, oldu sənə müsəlləm ol mah!
Ol talibi-gövhəri-yeganə,
Gövhər həvəsilə girdi kanə,
Nə gördü niqab içində bir nur.
Gözdən rüxi-dilfüruzi məstur.
Gərm oldu məhəbbətin məzaqi,
Tərpəndi visalə iştiyaqi,
Əl urdu ki, aça ol niqabi,
Rəf eyləyə ortadan hicabi.
Leyli dedi: - "Ey hərifi-qabil!
Sənsən sərü sərvəri-qəbail!
Övsafın eşitmişəm ziyadə,
Kamilsən ədəbdəvü həyadə.
Məlum edibəm ki, Qaf ta Qaf,
İnsafına el veribdir insaf.
Mən kim, deyiləm qəni, fəqirəm,
Mehman deməyim, sənə əsirəm!
Zülm eyləmək etmə mən əsirə,
İzhari-tərəhhüm et fəqirə!
Gör canü tənimdə iztirabım,
Sor hali-dilim, eşit cəvabım!
Mən məktəbə getdiyim zamanlar,
Hifzi-səbəq etdiyim zamanlar,
Bir şəxs mənə göründü, nagah
Oldum pəri olduğundan agah.
Cinnilər içində ol pərizad,
Ülfət mənim ilə qıldı bünyad.
Hər ləhzə durar mənə bərabər,
Der kim: - "Bəniadəm etmə həmsər!
Yoxsa qılaram dəmində fani,
Bir zərb ilə həm səni, həm ani!"
Çox məkr qılındı, oldu tədbir,
Boynumdan alınmadı bu zəncir.
Dəf olmadı bu bəliyyə hərgiz
Həm ata, həm ana oldu aciz.
Çün bulmadı kimsə çareyi-kar,
Məndən ata-ana oldu bizar.
Şeydalığım oldu aləmə faş,
Nifrət qılır oldu yarü yoldaş.
Sən həm ki, bizim diyarə yetdin,
Əlbəttə, bu qissəni eşitdin.
Hala ki, səninlə düşdü bazar,
Oldun düri-əqdimə xiridar,
Qarşımda həm ol pəri durubdur,
Qeyrət qılıcına əl urubdur.
Tərk et ki, bu vəsl bimi-candır,
Həm özünə, həm mənə ziyandır!
Bir neçə zaman təhəmmül eylə,
Dərmanın elə, təvəkkül eylə!
Ola ki, müyəssər ola məqsud,
Səndən açıla bu babi-məsdud.
Qət ola zəbani-təni-düşmən,
Həm sən yetəsən muradə, həm mən".
Ol sadəzəmir ona inandı,
Cinni xəbərin səhih sandı.
Vəhm etdi ki, olsa yarə vasil,
Nöqsan ola canü cahə hasil.
Cananə yolunda ömrü cahi,
Ol naqisin oldu səddi-rahi.
Bir rəsmi-qədimdir cahanda,
Sud istəyən, istəmək ziyan da.
Canan diləyən cəfayə dözmək,
Gənc istəyən əjdəhayə dözmək,
Eşq əhli məhəbbət etsə izhar,
Əvvəl onu imtəhan edər yar.
Gər görsə onun cəfayə səbrin,
Kəsrini edər təmam cəbrin.
Gər görməsə cövrə ehtimalın,
Salmaz ona sayeyi-vüsalın.
Çün İbni Səlamə bimi-nöqsan,
Ol vəsldə ruzi etdi hicran,
Meyl etmədi mütləq ol nigarə,
Hərgiz ona qılmadı nəzarə.
Tədbiri-əlacə durdu qaim,
Dərdinə dəva sorardı daim,
Hər qanda görərdi əhli-təsxir,
Divanəsinə dilərdi zəncir.
BU, ZEYD VƏFADARIN MƏCNUNA XƏBƏR
GƏTİRDİYİDİR VƏ
İBNİ SƏLAM İLƏ LEYLİNİN PEYVƏNDİ
MÜJDƏSİNİ YETİRDİYİDİR[60]
Sahibxəbəri-fəsanəpərdaz,
Bu tərz ilə qıldı qissə ağaz:
Kim, var idi bir nədimi-nadir,
Zeyd adlı, vəfayi-əhdə qadir.
Məşhur idi fəzli vü kəmali,
Məruf idi hüsnü vü cəmali.
Olmuşdu əsir bir nigarə,
Büt ziybli Zeynəb adlı yarə.
Çəkmişdi məhəbbətin cəfasın,
Görmüşdü məlamətin bəlasın.
Ol aşiqi-müstəməndi-məhzun,
Eylərdi həmişə meyli-Məcnun,
Söylərdi ona kəmali-eşqin,
Ustadına göstərərdi məşqin.
Leyli ərə getdiyindən ol zar,
Təhqiq ilə oldu çün xəbərdar,
Məcnuna özün yetirdi filhal,
Rəngi-rüxi-zərdi əşkdən al.
Dolmuş gözü, peykəri pozulmuş,
Nitqində təkəllümü tutulmuş.
Məcnun dedi: - "Ey vəfalı yarım!
Qəm mərhələsində qəmgüsarım!
Adətcə görünməz ixtilatın,
Hər günküyə bənzəməz nişatın
Noldu sənə, söylə, zar olubsan?
Bitaqətü biqərar olubsan!?
Əqrəbdə idi bu gün məgər mah,
Ketdin[61] bu yana əziməti-rah?
Qandan bu küdurət oldu hasil?
Noldu səbəbi-məlaləti-dil?"
Zeyd ol xəsi-xüşkə urdu atəş,
Suz ilə dedi ki: - "Ey bəlakəş!
Dün əxtəri-bəxtin oldu tirə,
Dövran sitəm etdi sən fəqirə.
Yar, İbni Səlamə ruzi oldu,
Ruzi sənə dərdü suzi oldu.
Yar özgəyə oldu şəmi-məhfil,
Qaldı sənə tabi-atəşi-dil.
Əğyar ilə oldu yar Leyli,
Var, indi sən ondan ol təsəlli.
Zaye sənin ol fəğanü ahin,
Suzi-şəbü ahi-sübhgahin".
Məcnun ki, xəbərdən oldu agah.
Gərdunə yetirdı şöleyi-ah,
Vəhşilər içində ol giriftar
Bir dərd ilə qıldı naləvü zar,
Kəfğanə[62] gətirdi marü muri,
Ağlatdı vühuşi, həm tüyuri.
Xamə kimi yaş töküb dəmadəm,
Namə kimi qamətin qılıb xəm,
Yazdı alıban əlinə xamə,
Dildarına bir itabnamə.
BU, MƏCNUNDAN LEYLİYƏ BİR NAMEYİ-
İTABAMİZDİR VƏ
PEYĞAMİ-ŞİKAYƏTƏNGİZDİR[63]
Dibaçeyi-namə nami-məbud,
Qəyyumü qədimü həyyü mövcud.
Ol pərdəkəşi-hicabi-əsrar,
Kim, aləmi yoxdan eylədi var.
Gün güzgüsün eyləyən mücəlla,
Dün türrəsin eyləyən mütərra,
Çün bir neçə həmd toxmun əkdi,
Dərdi-dilini bəyanə çəkdi:
Kim, bu mütəhəmmili-bəladən,
Sərgəştəvü zarü mübtəladən,
Bir namə ki, məhz dərdü qəmdir.
İzhari-şikayətü sitəmdir,
Ol dilbərə kim, vəfası yoxdur,
Bu aşiqinə cəfası çoxdur.
Ey əhdə vəfası olmayan yar!
Əğyarıma gül olan, mənə xar!
Noldu sənə nəqzi-əhd qıldın!
Sındırmağa əhdi cəhd qıldın!
Tənhalığamı gətirmədin tab
Kim, eylərin arizuyi-həmxab?
Tar oldumu olduğun nişimən
Kim, eylədin onda şəm rövşən?
İncitdimi dərdi-dil məzacın
Kim, oldu təbibə ehtiyacın,
Pəjmürdəmi oldu sərvi-dilcu
Kim, cəhdlə vermək istədin su?
Bədxahmı etdi qəsdi-gülzar
Kim, böylə uruldu rəxneyi-xar?
Nə bim ilə hifzi-gövhər etdin
Kim, bəsteyi-əqdi-şövhər etdin?
Mucib nə idi məni unutdun,
Tərkim qılıb özgə yar tutdun?
Hər ləhzə olub güvahi-halim,
Xaki-dərinə sirişki-alim,
Mütləq güzər eyləməzmi oldu,
Məndən xəbər eyləməzmi oldu?
Aya nə idi bu bivəfalıq?
Biganələr ilə aşinalıq?
Çəkdin yeni yarını kənarə,
Rüxsətmidir indi əski yarə?
Məndən idi möhnətü məlalın,
Xoş oldu ola onunla halın?
Mən əhdü vəfayə aldanırdım,
Əhdində vəfa ola, sanırdım,
Bilməzdim ola zəif rəyin,
Nöqsani ola təmam ayın.
Göftarin ola mənimlə daim,
Könlün ola özgə ilə qaim,
Səndən mən olam cahanda bədnam,
Zahirdə mənimlə olasan yar,
Batində tutasan özgə dildar.
Bir namü nişanı yox, ala kam.
Məzursən, ey nigar, məzur!
Bu dövr ilədir zəmanə məşhur,
Gül qönçəliyində xar iləndir,
Açılsa bir özgə yar iləndir
Əslində tikan çəkər əzabın,
Fəslində həkim alır gülabın.
Ey arizuyi-dili-fikarım!
Qəhri çoxü mehri az nigarım!
Ey adı olan vəfadə məzkur!
Cismimdəki can, gözümdəki nur!
Sövdayi-dimağımın əlacı!
Bazari-cünunumun rəvacı!
Sən mehr-cəmalü məhcəbinsən,
Qayətdə lətifü nazəninsən,
Mən xar mizacü xak xuyəm.
Bəs tünd zəban, tirə ruyəm.
Sən hali-dil ilə eyləyib ar
Dersən ki: "Sənə nə nisbətim var?"
Mən həm sənə söylədim müvafiq
Kim, mən sənə, sən mənə nə layiq?
Mən xud olubam xəyalə qane,
Sən layiqin istəsən, nə mane?
Əmma mənü səndən özgə yoxdur.
Kim, sözləri bizdən özgə yoxdur.
Gördükdə mən eyləyən vəfayi,
Bildikdə sən eyləyən cəfayi,
Aya kimə bivəfa deyərlər?
Kimin işini xəta deyərlər?
Yaxşımıdır eyləmək yaman ad
Kim, qılmaya kimsə xeyr ilə yad?
Sən gərçi tutub xilafi-adət,
Bir özgəyə bağladın iradət,
Çoxdur sənə mən kimi cigərxun,
Hər kimə ki, baxdın, oldu məcnun.
Mən kim, kəsəyin derəm səlami,
Səndən çəkəyin bu intiqami,
Tutmaq dilərəm sənin kimi yar,
Əmma əcəb ər[64] sənin kimi var?!
Peyvəndini qeyr ilə eşitdim,
Billah ki, bəsi təəccüb etdim.
Ey çeşmeyi-abi-zindəgani!
Sən canım içindəsən nihani!
Bir ləhzə gözümdən olmadın dur,
Vəslin necə oldu qeyrə məqdur?
Gər İbni Səlamə nuri-Leyli
Bir vəch ilə eyləmiş təcəlli,
Leylidən olan xəyalı görmüş,
Öz vahiməsilə eyş sürmüş,
Leyli deməsin, mənə qərindir
Kim, ona xəyali həmnişindir.
Məcnundan edərmi ol cüdalıq?
Kim, qeyr ilə edə aşinalıq?
Ey gövhəri-tac taci-tarək!
Məqsuduna yetdiyin mübarək!
Əshab yığıb, tərəb qılıb şad,
Bu xeyr işi eyləyəndə bünyad,
Çox zövq ilə çəkdim intizari
Kim, yad edəsən məni-fikari,
Sən xud demədin ki, bir qulum var,
Boynunda təriq ilə yolum var.
Gər sandın isə ki, bihüzurəm,
Şayəsteyi-sərvəti-sürurəm,
Şərt idi mənə həm etmək elam,
Ta mən həm alam bu bəzmdən kam.
Lillahilhəmd əlim deyil dar,
Can kimi nüqudə qüdrətim var.
Vər sandın isə ki, natəvanəm,
Azürdeyi-mehnəti-cəhanəm,
Həm şərt idi üzr qılmaq irsal,
Etmək məni bir söz ilə xoşhal.
Nə böylə edib, nə öylə, ey gül!
Yaxşımıdır eyləmək təğafül?
Ey canım içində canə düşmən!
Hər necə ki, düşmənəm sənə mən.
Ayini-qədimini unutma!
Min yar tut, özgə xuy tutma!
Qeyr ilə olanda şadü xürrəm,
Təqribilə yad qıl bizi həm.
Nəqş et bu mürəbbəi hərirə,
Gör onu, bizi gətir zəmirə:
MÜRƏBBE
Qeyr ilə hər dəm nədir seyri-gülüstan etdiyin?
Bəzm edib, xəlvət qılıb, yüz lütfü ehsan etdiyin?
Əhd bünyadın mürüvvətdirmi viran etdiyin?
Qanı, ey zalım, bizimlə əhdü peyman etdiyin!?
