QAZILIQ QOCA OĞLU YEGNƏK
Bayandır xan dəstur verdi: – İgirmi dörd sancaq bəyi Atlansınlar. Əvvəl, ol Dəmir Qapı Dərbənddə Bəylik edən, qarğı süngüsü Ucunda ər böyürdən, Qırımına yetişəndə Kim olduğunu sormayan, Qıyan oğlu Dəli Dondar Sənin ilə belə varsın. Ayğır gözlər sularında At üzdürən, əlli yeddi Sərt qalanın kilidin alan İlək oğlu Dəli Əvrən Sənin ilə belə varsın! Qoşa burcdan qayım oxu Əglənməyən, Yağrıncı oğlu İlalmış belə varsın. Üç kərə yağı görməsə, Qan ağlayan Doğsun oğlu Dəli Rüstəm belə varsın. Əjdəhalar ağzından adam alan Dəli Əvrən belə varsın. Yer üzünün bir ucundan Bir ucuna yetəm deyən Soğan Sarı belə varsın. Qalın Oğuz ərənləri Saymaqla saya gəlməz, Bayındır xan igirmi dörd Sancaq bəyin ər oğlana Yoldaş qoşdu. Hamı bəylər cəm olub Yaraqların götürdülər. Yegnək o gecə yatırkən Yuxu gördü, yuxusunu Yoldaşlarına söylədi: – Dünən gecə başım-gözüm Qafıllicə yatır ikən Yuxu gördüm, ala gözlərim Açıban dünya gördüm. Ağ-boz atlar çapızdıran Ərlər gördüm, ağ işıqlı Alpları yanıma saldım, Ağ saqqallı Qorquddan mən Ögüt aldım, ala yatan Qara-qara dağlar aşdım, İrəli yatan Qara dəniz İçrə girdim, gəmi tapıb Köynəyimi yelkən etdim, İrəli yatan dənizi də Dəldim, keçdim, ötəki qara Dağ yanında alnı parlaq Bir ər gördüm. Qalxaraq Yerimdən durdum, Qarğı dilli öz süngümü Ələ aldım, qarşılayıb O, igidə doğru vardım, Qarşısından onu sancdım. Gözətlədim göz ucu ilə Ona baxdım, o ər dayım Əmən imiş, bunu bilcək Döndüm ona salam verdim, Qalın Oğuz ellərində Kimsən, dedim, qapaqlarını Qaldırıb mənə baxdı: – Oğul, Yegnək hara belə? Mən aydım: – Dayı, Düzmurd Qalasına, babam orada Dustaq imiş. Burada dayım mənə dedi: – Yetdigimdə yel yetməzdi, yeddi nəslim, Yeddi çölün qurdlarına bənzər idi, igidlərim! Yeddi kişi ilə qurulurdu mənim yayım, Qayın dalı biləgindən, sum altunlu mənim yayım, Yel əsdi, yağmur yağdı, bürkü qopdu, Yeddi kərə vardım, o qalanı alanmadım, geri döndüm, Məndən daxı ər qopmazsan yegnəgim, dön geri. Yegnək yuxusynda dayısına söyləmiş: – Qalxıbanı yerindən durduğunda, Ala gözlü bəy igidləri yanına almadın, Adı bəlli bəylər ilə sən yurtmadın, Beş aqçalı ülfəçilər yoldaş etdin, Onun üçün o qalanı alanmadın. Yegnək yenə aydır: – Kəsə-kəsə yemək üçün yıxnı yaxşı, Kəsər gündə sərçeşmə yügrək yaxşı, Gəldigində dursa, qalsa, dövlət yaxşı, Bildigini unutmasa, ağıl yaxşı, Qırımından dönməsə, qayıtmasa, ərlik yaxşı. Yuxusunu igid Yegnək Yoldaşlara nəql elədi. Ancaq burda qoç dayısı Yəqin etdi. Cümlə bəylər Yoldaşlanıb yollandılar, Gəlib Düzmurd qalasına Yetişdilər, dayandılar. Kafərlər Bunları görcək Arşın oğlu Dirəgə xəbər verdilər. O məlun da qalasından Dışra çıxıb, meydan açıb, Ər dilədi. Səlcuq oğlu Dəli Dondar at yürütdü. Altmış tutam sür cidasın Qoltuq qısıb, o kafəri Qarşısından susam, dedi. Susamadı. Kafər təkur Bir zərbədə qarmalayıb Süngüsünü çəkdi aldı. Altmış batman gürzü ilə Başından Dondarı çaldı. Dünya başına dar oldu, Atını qaytarıb döndü. Dönəbilməz Dülək Əvrən Altı pərli çomağı ilə Çapıb gəldi, yuxarıdan aşağıya O kafəri qatı vurdu. Dirək təkur qarmalayıb Çomağın əlindən aldı. Ona daxı gürz çaldı,
|