|
YAŞAR
Pyes 4 pərdə, 8 görüşdə
İŞTİRAK EDƏNLƏR
Y a ş a r, T o ğ r u l, T a n y a - gənclər, injener-laborantlar B e l o k u r o v – professor I v a n o v – professor V a s i l y e v – aspirant M e d v e d y e v – aspirant İ m a m y a r – kolxoza soxulmuş qolçomaq N i y a z – Imamyarın qardaşı, kolxozçu Y a q u t – Niyazın qızı N i g a r – Niyazın evində bir qız N ü s r ə t – kolxozçu, kənd soveti sədri Ə m i r q u l u – kolxozçu Ş ə r ə b a n ı – onun arvadı T ü r b ə t, M i r s ə q u l u, Ə l i v e r d i, H ə s ə n, S ə f ə r - kolxozçular P r o k u r o r M ü d a f i ə ç i F ə h l ə və k ə n d l i l ə r
BİRİNCİ PƏRDƏ
BİRİNCİ GÖRÜŞ
Geniş bir laboratoriya. İ n j e n e r l ə r, t ə l ə b ə l ə r əllərində müxtəlif şüşələr və alətlər oyanbuyana qaçışırlar. T a n y a v ə T o ğ r u l hərəsi bir aparat qabağında işləyirlər. Toğrul işləyir, sonra cəld hərəkətlə qalxıb çəkməcədən şüşə və sairə götürür. Arabir otağa qaçıb qayıdır. İşi bərkə düşəndə isə sevinib oxuyur.
T o ğ r u l. Vətəndaş qurbağa, sən heç nahaq yerə məndən incimə. Özüm ölüm, iynəni elə vuracağam ki, heç ruhun da inciməyəcək. T a n y a. Tokay, kim ilə danışırsan? T o ğ r u l. Qurbağa ilə. Tökmüşəm qanına bir qram vərəm mikrobunu, görürəm narazıdır. Çəpəki-çəpəki baxır üzümə... T a n y a. Sən yenə də nə eləmək istəyirsən? T o ğ r u l. Hecə nə! Istəyirəm vərəm mikroblarını elektriknən öldürüm, qurbağa özü sağ qalsın. Sən öləsən, məsləkimə and olsun ki, tok altında ölməsən, yaşılburun qurbağanı sənə alacağam, evləndirəcəyəm səni. Özüm də Tanyanı alacağam, toyu da birgə eləyəcəyəm. T a n y a. E... e... Tokay... T o ğ r u l. Sənə nə var canım. Yəni qurbağaların evlənməsinə razı deyilsən. Tanya, bu qurbağa ölməsə, sonra hər kim vərəm oldu salacağam tok altına. Mikroblarını öldürəcəyəm, özünü sağ-salamat burxacağam. T a n y a. Nə oldu, Tokay? T o ğ r u l. Dayan, dayan, Tanya, işlərim şuluqdur. Elektrik məftilini ilişdirmişəm qurbağaya, Allah vurmuş cük-cük cükküldəyir (Oxuyur). Göy üzündə bir ulduz var, Onun adı Neptundur; Orda gözəl bir qız var ki, Könlüm ona məftundur.
Yer üzündən uçaram, Aydan, gündən keçərəm; Neptundakı sevdiyimi Ordan alıb qaçaram.
T a n y a. Bura bax, indi də qurbağanın yerinə özün cükküldəyirsən. İndi yenə də İvanov gələr, başlar deyinməyə ki, laboratoriyada oxuyurlar. T o ğ r u l. Onu Allah döymüşdü. Onsuz da burayadək yığmışam onun əlindən. Srağagün təcrübə aparır, mən də baxıram. Deyir: o yana çəkil, partlar, dəyər sənə. Elə bil onun bədəni dəmirdir, səninki xəmir. Ta n y a. Bəlkə elə partlayacaqmış. T o ğ r u l. Partlasın da. Partlayıb mənə nə edəcək?! İnjeneri toknan qorxudur! Ay hay, ay hay! O, bəzən doktorlar olar hey, ölüdən qorxar, ha! Yox, Tanya, mən bilmirəm. Gec-tez onun allahlığına bir dənə düdəməyi-hindi ilişdirəcəyəm. Ancaq bilmirəm haçan. T a n y a. Doğru deyirsən, Tokay. Deyəsən, onun bir az qəlpliyi vardır. O gün Yaşar ondan bilmirəm nə soruşurdu. Görürəm cavab vermək istəmir. Sonra da bir şey dedi, lap tərsinə, Yaşar da başladı cəncəli. Bir də gördü Belokurov şalvarını çəkə-çəkə gəlir. T o ğ r u l. Düymələri də ki, öz qaydası ilə açıq. T a n y a. Ağzından çıxanı Ivanova. O deyir, gəncdir, hələ möhkəmləşməmişdir. Görürsən, deyir böyük bir məsələ üstündə işləyir, sən isə ona kömək eləmək əvəzinə daha da dolaşdırırsan... T o ğ r u l. Yaşar yaman işləyir: nə yemək bilir, nə yatmaq. T a n y a. Bilirsənmi Belokurov onu nə qədər sevir... Bu vaxta qədər dörd ixtira edilmişdir. Asandır məgər?! Bu axırıncı təcrübəsindən bir şey çıxarsa, bütün kimyəvi elmində bir inqilabdır... T o ğ r u l. Eh, Tanya, dayan bir mən bu qurbağa ilə öz haqq-hesabımı qurtarım. Tanya, biz gərək Amerikaya nə vaxt çataq? T a n y a. Hesabnan gərək bu yaxınlarda çataq. T o ğ r u l. Eh onu Allah döymüşdü. Mən elə az qalıb vurub keçim onu... T a n y a. Keç, Tokay keç... T o ğ r u l. Adə, vay dədə vay! Qurbağaları salmışam tok altına, sən də tutmuşsan məni söhbətə... Ta n y a. Balam, mən danışıram, sən? T o ğ r u l (aparatın yanına keçir və yolda tələsik keçən Yaşarı görür). Adə, Yaşar, Yaşar, bura bax... Bura bax hey... Y a ş a r. Dayan, Toğrul, sən allah! Kükürdü qatmışam kömürə, zəhrimar barıt olub. T o ğ r u l. Bəs nə olaydı, gərək? Sənin üçün daha qızıl-zad olmayacaqdı ki! Y a ş a r. Mən zəhrimardan ayrı şey almaq istəyirdim... (Getmək istəyir). T o ğ r u l. Adə, Yaşar, bu şoğərib qurbağa cükküldəyir axı... Y a ş a r. Bəlkə toku çox buraxmışsan. Hanı? Ölüb ki... T o ğ r u l. Necə yəni, ölüb? Hanı? Ölüb? Y a ş a r. Odur, biri ölüb də... Görmürsən? T o ğ r u l. Vay sənin atova lənət, Tanya! Tutdun məni söhbətə, ara yerdə qurbağam öldü. Y a ş a r. Daha Tanya nə eləsin? Voltajı bir az azalt. T o ğ r u l. Adə, Yaşar, mən istəyirəm axı səni Tanya üçün elçiliyə göndərim. Elə özü istəyir məni hey. Ölür mənim dərdimdən... Y a ş a r. Nədən bilirsən? T o ğ r u l. İndi, çox da istəmir. Mən ki, istəyirəm. Sən onu başa sal da. Deyinən yaxşı oğlandır, belədir, belədir, gələcəyi parlaqdır. Deyinən qızıl kimi oğlandır. T a n y a. Xalis samovar qızılı.
Yaşar gedir
T o ğ r u l. Hə, nə olub mənə! Gözəl-göyçək! Bu mənim qəddiqamətim, bu da mənim sir-sifətim. Bu gün-sabah ixtira da eləyəcəyəm. T a n y a. Ölü qurbağaynan... T o ğ r u l. Tfu sənin zatına... Köpək oğlunun qurbağası! Eybi yoxdur, biri diridir. Ölsə də qoymayacağam onu ölsün. Y a ş a r (əlində aparat çıxıb bir aparatın başına keçərək). Toğrul, keç transformatora. Tanya, sən də voltmetri qur, reostatı işlət. Ancaq nə dedim eləyin, qorxmayın... T a n y a. Yox, Yaşar, yenə dünənki kimi eləməyəsən. Sən, deyəsən, öz canından əl çəkmisən. Bu elektrikdir, Yaşar, zarafat deyildir. T o ğ r u l. Adamı kömürə döndərər. Y a ş a r. Qorxma, qorxma başla. Toğrul, mən saydıqca, sən toku artır. Ancaq saxlamaq olmaz, eşidirsənmi? Başla! Bir, iki, üç. Tanya, sən də artır. Bir, iki... T o ğ r u l. Hara sayırsan, adə! Bir, iki, artıq mümkün deyil. Y a ş a r. Keçirt, keçirt, qorxma. Sağa, bir də, bir də. T o ğ r u l. Partlar, adə, neyləyirsən? T a n y a. Izolyator yanır, Yaşar, qaytarmaq lazımdır. Y a ş a r. Tanya, sən qayıt! Sən artır, Toğrul. Bir, iki. T o ğ r u l. Nəyi deyirsən, adə, dəli olmamışsan ki. Elə bil fındıq sayır. Tərkibində barıt var. Y a ş a r. Barıt yoxdur, kükürd var, Tanya, sağa, bir, iki... T a n y a. Yaşar, saxla! Izolyator yanır, deyirəm. Y a ş a r. Yanmaz, deyirəm sənə. Toğrul, artır görüm. T o ğ r u l. Mən daha artıra bilmərəm, atam, partlar, yıxılıb ölərsən. Özün cəhənnəmə, elçiliyə gedən də olmaz. Y a ş a r. Artır, deyirəm sənə. Möhkəm dur, qorxma. T a n y a. Voltmetr doludur, Yaşar. Y a ş a r. Qorxma, Tanya, ver. Bir, iki, üç... T o ğ r u l. Adə, sən neyləyirsən! Dur, deyirəm sənə. Partlar, dur.
Birdən alov çıxır, bir şey partlayan kimi olur.
T o ğ r u l və T a n y a. Oy, nə oldu?.. Y a ş a r. Qorxmayın, bir şey olmayıb. Sən bir də qaldır, Toğrul! Bir də... bir də... hop, bəsdir... Sağ olun. T o ğ r u l. Vay... Atova lənət sənin! Lap ürək-göbəyimi yedim. Başuva dönüm, bundan sonra belə şeylər edəndə qabaqca öz vəsiyyətini elə, sonra başla.
Yaşar gedir.
T a n y a. Yaşar yaman işləyir... T o ğ r u l. Necə mən xarab işləyirəm? Ağız, az qalıb haqlayam Edissonu ki... T a n y a. Nə ilə? T o ğ r u l. Necə nə ilə? Bu gün-sabah taparam da. Qoy hələ bu qurbağa ilə haqq-hesabımı qurtarım... Oyan-buyan yoxdur, Tanya. İkinci beşilliyin axırına qədər ya gərək mən Edissonun atasını yandıram, ya Edisson mənim atamı. Adə, yenə başladın söhbətə, indi zəhrimar, o biri də ölər ha... T a n y a. Möhkəm dur, Tokay, möhkəm dur... T o ğ r u l. Yeritmişəm onun qanına bir qram çaxotka qurdunu, salmışam tok altına... T a n y a. Neyləmək istəyirsən, Tokay? T o ğ r u l. Çaxotka qurdlarını elektriklə öldürmək istəyirəm. Heç bilirsən, Tanya bu nə deməkdir? Mən bütün insanlığı bu çaxotkanın əlindən qurtaracağam. T a n y a. Gözlə, gözlə, yenə qurbağan ölməsin. T o ğ r u l. Ölməz! Eh, Tanya, biz gərək bütün dünyaya göstərək ki, bizim də başımız işləyir.
|