|
ÇATLAYIR, XANBAÇI, QƏMDƏN ÜRƏYİM
Çatlayır, Xanbaçı, qəmdən ürəyim, Qavuşub lap acığımdan kürəyim!
Nola bir evdə qoyaydız qarabaş, Verməyəydiniz məni bu əbləhə, kaş!
Mən ki, damdam, bacadan baxmaz idim, Su kimi hər tərəfə axmaz idim;
Hərzə-hərzə danışıb gülməz idim, Ər nə şey olduğunu bilməz idim;
Oturub ac komasında atamın, Biş-düşün hazır edirdim anamın;
Bitləyirdim nənəmin baş-yaxasın, Yamayırdım babamın çul-çuxasın;
Tez durub sübh sağardım inəyi, Xansənəmdən diləməzdim köməyi;
Neyliyirdim bəzəyi, ya düzəyi? Dama, divarə yapardım təzəyi!
Atam əllaf, babam dülgər idi, Qardaşım cülfa, əmim kargər idi;
Xanbibim falçı, nənəm bağ toxuyan, Bizdə, haşa, yox idi bir oxuyan!
Evimizdə var idi hər nə desən: Qatıq, ayran ilə qaymaq, nə yesən!
Nə bilirdik nə zəhirmardı kitab? Biz olan evdə haçan vardı kitab?
Büsbütün gük kimi insanlarıdıq, Nə müəllim və nə dərs anlarıdıq;
Dəftərin andıra qalmış sözünü Eşidib, görməmiş idik üzünü.
Boylə bir tərbiyəli evdə müdam Bəslədiz mən kimi bir sərvi-xüram!
Vay o gündən ki, məni ad elədiz, Elə bildiz də ki, dilşad elədiz;
Mən də sandım ki, dönüb bəxtəvərə, - Gedirəm bir nəfər insanə ərə!
Nə bilim boylə də insan varmış, Şəkli-insanda da heyvan varmış?!
Ər oxurmuş da, yazarmış da, atam! Ər deyil, möhlik azarmış da, atam!
Ər deyil, şair imiş xanəxarab! Fikri yazmaq, oxumaq, şüğli kitab...
Saldız axırda yaman halə məni, Ərə verdiz də bu qəffalə məni.
Gah yazır, gah oxuyur, gah danışır, Gündə bir hərzə kitabnan tanışır;
Gah gedir fikrə, bərəldir gözünü, Məhv olur oylə ki, bilmir özünü;
Sübh olunca gecələr darğa kimi Yatmayır, qır-qır edir qarğa kimi;
Gah da bir yatsa da vəqtində əgər, Çəkməyir yuxladığı bir o qədər,
Qəflətən bir də görürsən ki, durur, Yandırıb lampanı çıplaq oturur;
Başlayır yatdığı yerdə təzədən Oxuyub yazmağa bir də təzədən.
Belə od olmaz, atam, boylə alo! Od deyil, yanğı deyil, lovdur, lo!..
Gah görürsən ki, miz üstə yıxılır, Baxıram halına qəlbim sıxılır;
Bir qarandaş, bir-iki parə kağız, O qədər çəkmir – olur qarə kağız.
Xeyrini, şərrini qanmır bu kişi! Yorulub bircə usanmır bu kişi!
Bizim evdə baxasan hər tərəfə - Taxçaya, boxçaya, ya kim, irəfə -
Görəcəksən bütün işqabda kağız, Kasada, nimçədə, boşqabda kağız;
Yığılıb dağ kimi hər yanda kitab, Evdə, dəhlizdə, hər yanda kitab...
Deyirəm, ay kişi, gəl bir özünə, Bu nə işdir, a kül olsun gözünə!
Bu əməl etdi səni xanəxarab, Pulların döndü bütün oldu kitab.
Oxuduqca gözünün qarəsini Aparır, tap başının çarəsini!
Pul gedir, tabü təvanın da gedir, Üstəlik bir quru canın da gedir.
Kəsbü karından əlin çıxdı, usan! Ər olan yerdə görüm yox olasan!
İlk dəfə “Molla Nəsrəddin” jurnalında (26 aprel 1909, â„– 19) “Əbunəsr Şeybani” imzası ilə çap olunmuşdur.
|